SOWA OPAC : Biblioteka w Radomyślu Wielkim

35523

Książka

W koszyku

oceń

Niewinni w Norymberdze / Seweryna Szmaglewska. - Warszawa : Książka i Wiedza, 1972. - 378, [1] s. ; 21 cm.

Autor

Szmaglewska Seweryna (1916-1992).

Temat

Powieść wojenna polska Powieść autobiograficzna

Gatunek

Powieść polska

"Przypominam sobie postać Seweryny Szmaglewskiej, składającej przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze zeznania... Na barkach tej słabej i znaczonej stygmatem cierpienia dziewczyny spoczywał cały ciężar odpowiedzialności za przedstawienie światu wszystkiego, co Polska i Polacy przecierpieli w czasach pogardy dla człowieczeństwa. Mam jeszcze w uszach - po tylu latach! - dźwięk głosu Szmaglewskiej, jej proste słowa, które wzruszały salę do łez i cichy szept tłumacza... Spokój Szmaglewskiej, ta jej naturalna poza pozbawiona cienia ekshibicjonizmu czy przesady zrobiły wówczas największe wrażenie na tych wszystkich, którym było dane wysłuchać jej zeznań w Norymberdze. Czytając teraz Szmaglewską stwierdzam w jej norymberskim tworzywie literackim ten sam spokój i równowagę, którymi już wtedy imponowała wszystkim. Książka Szmaglewskiej nie tyle oskarża, co zmusza do pamięci, do konfrontacji. Przypomina nie tylko ówczesną rzeczywistość norymberską z jej wszystkimi problemami ludzkimi, ale cofa nas do czasów, kiedy głęboko wierzono, iż prawo pokona bezprawie i przywróci godność ludzką wszystkim tym, którym nieludzki reżim usiłował je odebrać... Ta konfrontacja jest chyba najbardziej wstrząsającym elementem powieści, chociaż napisanej w sposób kameralny, czasem wręcz intymny. Świadczy to o artyzmie pisarki, która potrafi jedną klamra spiąć wszystko, co nią wtedy wstrząsnęło: pogardę, litość, miłość i ulgę". Z recencji Mariana Podkowińskiego w "Perspektywach" [Książka i Wiedza, Warszawa 1980]

zob. w.bibliotece.pl

Status dostępności:

Wypożyczalnia Radomyśl Wlk.

Są egzemplarze dostępne do wypożyczenia: sygn. 821.162.1-3 (1 egz.)

Recenzje:

Po raz trzeci w ciągu niedługiego czasu sięgam po książki Seweryny Szmaglewskiej. Wstyd się przyznać, ale wcześniej sądziłam, że autorka stworzyła tylko jedną publikację. Jak dobrze, iż dostałam możliwość przeczytania reszty, bo to pozycje niezwykle istotne. Szczerze — chyba każdy powinien zapoznać się z twórczością Szmaglewskiej, choć doskonale rozumiem trudność w przyswojeniu lektury. Zostawiają w nas namacalny ślad. (...) Poruszają tematy arcyciężkie, lecz nadal aktualne, mimo upływu lat, gdyż zwyczajnie nie możemy zapomnieć o tym, co niegdyś spotkało miliony ludzi. A wszystko z chorej nienawiści do wyimaginowanych wrogów. Pani Seweryna, owszem, próbowała szukać odpowiedzi na nurtujące pytania: dlaczego świat doprowadził się do takiego kryzysu? Jednak nie wiem, czy kiedykolwiek znajdziemy konkretny powód. Wystarczy być przyzwoitym człowiekiem i umieć stanąć w obronie tych, którzy już nie mają siły obronić się sami.
Tyle słowem skromnego wstępu, polegającego głównie na moich krótkich przemyśleniach. Dlatego wracamy do sedna, czyli „Niewinnych w Norymberdze”. O procesach zbrodniarzy wojennych chyba wszyscy (a przynajmniej większość) uczyliśmy się w szkołach, chociaż przyznam, że w mojej temat został potraktowany powierzchownie, czego zawsze żałowałam. Niedobory wiedzy musiałam uzupełnić w domu. Aczkolwiek ciągle skupiałam uwagę na suchych faktach, a nie ma niczego lepszego od zeznań naocznych świadków. Jednym z nich była, oczywiście, Seweryna Szmaglewska. Swoje przeżycia dosadnie opisała w, na przykład, „Dymach nad Birkenau”. Ale musiała je przytoczyć przed innymi, na przekór ogromnemu bólowi wynikającemu z każdej retrospekcji.
Międzynarodowy Trybunał ograniczył się do dwóch polskich świadków. To niesamowicie mało, biorąc pod uwagę liczbę ofiar. Próbuję sobie wyobrazić, jak wielka odpowiedzialność spoczywała na barkach naszej bohaterki, jakim stresem musiało być przytaczanie traumy. Lecz mam nadzieję, że Seweryna była z siebie dumna, ponieważ jej odwaga sprawiła, iż zbrodniarze mogli zostać skazani, mimo ich bezczelności, gdy chcieli udowadniać swoją rzekomą niewinność. Ta książka jest ważnym świadectwem pokazującym bezkres buty ze strony katów i bezkres poczucia obowiązku ze strony pokrzywdzonych.
Całość, jak zwykle, napisano przepięknym językiem, tak bardzo kontrastującym z okrutną treścią. Każdy fragment jest dosłownie wypełniony detalami, tworząc niezwykle realistyczne opisy, przenoszące nas w środek historii. Trudno mi było się oderwać od już zaczętej książki, choć jej lektura sprawiała mi ból, właśnie ze względu na świadomość wszechobecnej prawdy. Publikację stworzono aż trzydzieści lat po procesach, a nadal obfituje w szczegóły. Co tak długo powstrzymywało Szmaglewską? Pewien rodzaj ignorancji, który, niestety, odczuwała ze strony wielu osób. I wrażenie niemożności streszczenia niewyobrażalnego — doskonale pojmuję te emocje, chociaż prawdopodobnie wszystko, co ja przeszłam, jest niczym w porównaniu z losami ofiar wojen… Komu polecam tę pozycję? Cóż, każdemu. Naturalnie, w jakiś sposób trzeba do niej dojrzeć, aby w pełni pojąć sens. Aczkolwiek sądzę, że warto próbować, rozmawiać z innymi. A może nawet czytać „grupowo”? Wydaje mi się, że to rodzaj literatury wymagający ogromnej dozy szacunku oraz skupienia. Ciąży na nas odpowiedzialność za kolejne pokolenia, by nigdy nie popełniono podobnych błędów, zbrodni. Świadectwa Seweryny Szmaglewskiej są drogowskazem, niechaj jej twórczość spoczywa na półkach wszystkich domów i nie pokrywa się kurzem.