Treścią tej książki jest rozrachunek z życiem dokonywany przez śmiertelnie chorego człowieka. Objawy jego choroby wskazują na jedną z form zawału serca, przy której umierający w zasadzie nie traci przytomności. Rozrachunek ten ma formę monologu przechodzącego niekiedy w dialog czy nawet rodzaj dyskusji (choć zapis nie obejmuje wypowiedzi drugiej osoby). Umierający zwraca się do konkretnej i nazywanej postaci, co nie znaczy, że obecność jej należy traktować dosłownie. Można przyjąć, że wyznania i wspomnienia narratora są tylko jego myślą, niekiedy wyrzutem sumienia, myślą kierowaną do kogoś może nawet nieobecnego, może tylko pożądanego. Umowny jest także czas tego rozrachunku, czas choroby. Każda część książki rozpoczyna się określeniem pory (wieczór, poszczególne fazy nocy, świt), co oczywiście może być uznane za złudzenie umierającego, którego rozrachunek z odchodzącym życiem mógł wypełnić równie dobrze kilka godzin lub kilka nocy czy dni uznanych przez niego za jedną długą noc. [...] Z pewnością można tej książce zarzucić ubóstwo warstwy refleksyjnej, ale przecież nie o refleksję w niej chodzi, tylko o obraz życia w wielu punktach pustego i nikczemnego, bo to nie laurka ni panegiryk. Zresztą tak skonstruowany narrator po prostu nie potrafiłby zdobyć się na refleksję dystansującą, na samoświadomość moralną. Jest to przecież prostak, półanalfabeta, który odczuwa tylko coś w rodzaju wyrzutów sumienia czy żalu, może i gołosłownego, ale jak inaczej można wyrazić żal, gdy człowiekowi zostały już tylko słowa? [...] Być może miejscami książka ta ma cechy powieści przygodowej czy awanturniczej, ale nie o przygodę ni intrygę tu chodzi. W zamierzeniu autorskim miał to być obraz czy raczej szkic do obrazu Rzeczypospolitej w II połowie XVII wieku, może nakreślony niekiedy zbyt ciemnymi barwami, ukazany przez pryzmat losów jednego człowieka, bardzo zwykłego człowieka, przez pryzmat jego spojrzenia*. (* Bohdan Królikowski, "Rotmistrz z kradzionym herbem", Wydawnictwo Lubelskie, 1982.) (cytat z książki)